Restauratoren Nederland is dé beroepsvereniging voor iedereen werkzaam in de conservering en restauratie van cultureel erfgoed.

Zeer gehavend kwam het bij me, de prachtige sculptuur van de hand van Carla Wever. Ze maakte het toen ze achttien was, op de academie voor beeldende vorming in Amersfoort en ik kon me zó de verrassing van haar weduwnaar voorstellen toen hij de doos met overblijfselen bij het opruimen gevonden had. Alsof er een luikje in de tijd opengegaan was, waardoor nog even een blik geworpen kon worden op zijn vrouw die toen nog zijn vriendinnetje was. Hoewel in bijna duizend stukjes bestaat er gelukkig nog een mooie foto van de sculptuur waarop te zien is hoe het in een boom hangt.

Voorzichtig begon ik te puzzelen. De vleermuis is opgebouwd uit koperplaat bijeengebracht met tinsoldeer. Wanneer tinsoldeer onder spanning staat bezwijkt het na een aantal decennia, zo ook hier. De pootjes waren volledig uiteengevallen en alle schilden die de romp vormen waren los of weken uiteen. Omdat het lastig was om te zien of alle onderdelen aanwezig waren en stelde ik een restauratieproces in drie stappen voor. In de eerste fase zou ik alvast beginnen met consolideren zodat ik kon zien of alles compleet was. Hiervoor zou ik een vast aantal uren besteden waarna ik verwachtte helderheid te hebben over de rest van het proces. De tweede fase was het volledig reconstrueren zodat het weer opgehangen kon worden, en de derde fase zou gaan om het verwijderen van de groene corrosie en het retoucheren van beschadigd patina. Mocht de hele behandeling voor de klant te kostbaar worden dan zou de laatste fase eventueel overgeslagen kunnen worden. Het was prettig dat ik van de klant alle vertrouwen kreeg zodat ik meteen kon beginnen en snel kreeg ik ook akkoord voor fase twee en drie.

Vanwege het eerdergenoemde probleem dat tinsoldeer met spanningen heeft, leek het me van belang om een steunconstructie te bedenken die de klauwtjes zou ontlasten. Het toeval wilde dat er schilderijhaken bestaan met ongeveer dezelfde vorm en afmeting als de klauwen. Een schilderijkoord kon door de romp geregen worden en bevestigd aan de schilderijhaken zorgde dit ervoor dat de vleermuis met minimale belasting aan de fragiele pootjes opgehangen zou zijn maar meest aan een veel steviger deel van de romp.

De groene kopercorrosie die wij op daken en buitensculptuur zo waarderen was hier niet op zijn plaats. Vermoedelijk is deze ontstaan door resten vloeimiddel voor tinsoldeer. Vanwege de felgroene kleur was die bijzonder storend op het bruin gemêleerde oppervlak. De corrosie is chemisch verwijderd, alleen is het bij chemisch reinigen onoverkomelijk dat er op de bewuste plaats een lichte plek ontstaat. Deze kon echter prima geretoucheerd worden.

Ik heb altijd veel plezier in mijn werk maar deze vleermuis heeft echt een bijzonder plekje in mijn hart. De hoge emotionele waarde speelde natuurlijk mee en ook voelde ik me op een bepaalde manier verbonden met de maakster. In mijn werk vind ik het mooi om de hand van de maker(s) te herkennen. Ik verander als restaurator niets en voeg niets toe, ik sta namelijk in dienst van het voorwerp. Maar dit keer ging het door de erbarmelijke staat van het voorwerp wat verder dan dat, ik zag de vleermuis onder mijn handen weer tot leven komen. Je zou misschien kunnen zeggen dat ik ze even aan Carla heb geleend.

“Mooi dat de vleermuis weer uit zijn winterslaap is wakker geworden!” schreef de klant me. En zo is het. Hij hangt in rust maar zou elk moment kunnen ontwaken.

 

vleermuis 5